Waarom ecocheques niet zomaar te vervangen zijn
18 april 2025
In het regeerakkoord werd opgenomen dat de regering de waarde van maaltijdcheques wil verhogen, de bestedingsmogelijkheden wil uitbreiden en andere cheques – zoals ecocheques – geleidelijk wil uitdoven, in overleg met de sociale partners.
In de media is er sprake om de cheques te compenseren. Maar die compensatie is niet vanzelfsprekend. Noch voor werkgevers, noch voor werknemers, maar ook niet voor de wetgever zelf. Het Grondwettelijk Hof en de Raad van State wezen immers in het verleden al op het risico om cheques een te brede invulling te geven, waardoor herklassering als loon dreigt.
In deze blog gaan we dieper in op waarom alternatieve voordelen lang niet altijd een gelijkwaardig alternatief vormen, en welke impact dat heeft op zowel werkgevers als werknemers.
Waarom een compensatie geen evidentie is voor werkgevers
Fiscale en parafiscale nadelen
Ecocheques zijn volledig vrijgesteld van sociale bijdragen en belastingen, zowel voor werkgever als werknemer. Een alternatief zoals een brutoloonsverhoging wordt zwaar belast, waardoor werknemers netto veel minder overhouden. Voor werkgevers betekent dit: fors meer betalen om dezelfde koopkracht te behouden.
Geen garantie op compensatie
Eerdere afschaffingen van voordelen tonen aan dat er niet automatisch een gelijkwaardig alternatief wordt voorzien. Zonder wettelijk kader dreigt de koopkracht van werknemers te dalen, zonder garantie op een tegenmaatregel.
Ecocheques zijn een doelgericht instrument
Ze stimuleren duurzame consumptie en ondersteunen sectoren die bijdragen aan de ecologische transitie. Andere voordelen (zoals loonsverhoging) geven geen garantie dat het geld effectief besteed wordt aan duurzame aankopen.
Budgettaire druk op werkgevers
De loonlasten in België behoren tot de hoogste van Europa. Ecocheques zijn een efficiënte manier om werknemers een voordeel te bieden zonder bijkomende loonkosten. Dat is bij alternatieve compensaties zelden het geval.
Waarom andere extralegale voordelen geen volwaardig alternatief zijn
Sommige alternatieven worden vaak genoemd, maar vervangen ecocheques niet in hun directe effect:
Hospitalisatieverzekering & aanvullend pensioen
Belangrijk op lange termijn, maar geen directe koopkrachtverhoging. Ecocheques bieden wél onmiddellijke bestedingsruimte.
Mobiliteitsbudget & bedrijfswagen
Gericht op vervoersbehoeften, niet op duurzame aankopen. Niet alle werknemers komen hiervoor in aanmerking.
Bonussen, stock-options & extra opleidingsdagen
Vaak voorbehouden aan specifieke functies of niveaus. Ze zijn niet collectief inzetbaar zoals ecocheques, die voor alle werknemers toegankelijk zijn.
Waarom werknemers een verlies lijden zonder ecocheques
Rechtstreeks verlies aan koopkracht
Ecocheques zijn netto een aanvulling op het loon. Zonder ecocheques moeten werknemers dezelfde aankopen doen met belastbaar inkomen, wat hen netto meer kost.
Ongelijkheid tussen werknemers
Niet iedereen heeft toegang tot andere extralegale voordelen. Ecocheques zijn een van de weinige voordelen die breed inzetbaar en inclusief zijn.
Stimulans voor duurzame aankopen verdwijnt
Zonder ecocheques daalt de motivatie om bewust ecologisch te kopen. Duurzame toestellen worden financieel minder toegankelijk. Werknemers riskeren een hogere energiefactuur door de aankoop van minder energiezuinige alternatieven.
Verbeteren? Ja. Vervangen? Niet zomaar.
De uitdoving van ecocheques zou niet alleen leiden tot een verlies aan koopkracht voor werknemers, maar ook tot hogere kosten en onzekerheid voor werkgevers. Alternatieve compensaties zijn vaak complexer, duurder en minder effectief. Bovendien verdwijnt een belangrijk beleidsinstrument dat duurzame consumptie stimuleert en bijdraagt aan de ecologische transitie.
Een verbreding van het bestedingsveld van de maaltijdcheque houdt het risico in op een herkwalificatie als loon – zoals het Grondwettelijk Hof en de Raad van State in het verleden reeds aangaven – met alle bijhorende gevolgen voor zowel werkgever als werknemer.
Zijn ecocheques perfect? Nee. Maar ze kunnen wel evolueren en verbeterd worden.
Daarom pleit Pluxee voor een neutrale beleidsimpactanalyse. Zo kunnen de voordelen en beperkingen objectief worden geëvalueerd, en kan worden nagegaan hoe de oorspronkelijke doelstellingen behouden kunnen blijven.
